Wprowadzenie

Fundacja rodzinna to rozwiązanie, które staje się coraz bardziej popularne w Polsce, w kontekście sukcesji i zarządzania majątkiem rodzinnym. Jest to narzędzie, które pozwala na płynne i skuteczne przekazywanie majątku z pokolenia na pokolenie, minimalizując ryzyko konfliktów oraz dbając o interesy wszystkich członków rodziny.

Podstawy prawne funkcjonowania fundacji rodzinnej

Ustawa z dnia 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej wprowadza kompleksowe przepisy dotyczące zakładania, funkcjonowania oraz likwidacji fundacji rodzinnych. Zgodnie z ustawą, fundacja rodzinna jest odrębną jednostką organizacyjną, która posiada osobowość prawną. Może być ona założona przez jedną lub więcej osób fizycznych (fundatorów) w celu zarządzania majątkiem oraz zapewnienia wsparcia finansowego dla wskazanych przez fundatorów beneficjentów.

Założenie fundacji rodzinnej

Założenie fundacji rodzinnej wymaga złożenia oświadczenia o ustanowieniu fundacji rodzinnej przed notariuszem w akcie założycielskim lub w testamencie. Fundacja rodzinna musi być również wpisana do Rejestru Fundacji Rodzinnych, który jest prowadzony centralnie przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim. Z chwilą wpisu do rejestru fundacja rodzinna nabywa osobowość prawną. Ustawa określa także minimalną wysokość funduszu założycielskiego, który wnosi do fundacji fundator, a jego wartość musi wynosić co najmniej 100 000 złotych.

Cele i działalność fundacji rodzinnej

Fundacja rodzinna może prowadzić działalność gospodarczą jedynie w ograniczonym zakresie, wymienionym w Art. 5 Ustawy o fundacji rodzinnej. Działalność ta może obejmować m.in. zarządzanie nieruchomościami, udziałami i papierami wartościowymi, a także udzielanie pożyczek podmiotom zależnym. Dochody fundacji rodzinnej mogą być przeznaczane na utrzymanie i rozwój majątku oraz realizację celów statutowych, takich jak wspieranie beneficjentów.

Aspekty podatkowe fundacji rodzinnej

Podatek dochodowy od osób prawnych (CIT)

Fundacja rodzinna jest podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych (CIT), jednak w ustawie przewidziano preferencyjne opodatkowanie. Dochody fundacji rodzinnej są zwolnione z CIT, jeśli pochodzą z działalności związanej z zarządzaniem majątkiem i realizacją celów statutowych. Dopiero w momencie przekazania środków na rzecz beneficjentów, fundacja ma obowiązek odprowadzenia podatku w wysokości 15%.

Podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT)

W kontekście podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT), wypłaty dokonywane przez fundację rodzinną na rzecz beneficjentów są opodatkowane w zależności od stopnia pokrewieństwa między fundatorem a beneficjentem. Beneficjenci będący osobami fizycznymi, jako podatnicy PIT, są zwolnieni z podatku, jeśli należą do najbliższej rodziny fundatora. Chodzi tu o fundatora oraz jego małżonka, wstępnych, zstępnych, rodzeństwo, pasierbów, ojczyma lub macochę.

Beneficjenci należący do I lub II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn korzystają z preferencyjnej stawki podatku PIT w wysokości 10%. W przypadku dalszych krewnych lub osób niespokrewnionych z fundatorem, wypłaty te są opodatkowane wyższą stawką, wynoszącą 15%.

Stawki te stanowią korzystniejsze warunki w porównaniu do standardowych stawek PIT, co sprawia, że fundacja rodzinna może być efektywnym narzędziem planowania sukcesji i ochrony majątku rodzinnego.

Podatek od spadków i darowizn

Przekazanie majątku na rzecz fundacji rodzinnej przez fundatora jest zwolnione z podatku od spadków i darowizn. Podobnie, wypłaty na rzecz beneficjentów są zwolnione z tego podatku, co znacznie obniża koszty transferu majątku.

Podatek VAT

Fundacja rodzinna, jako podatnik podatku VAT, podlega ogólnym zasadom opodatkowania, co oznacza, że w zakresie, w jakim prowadzi działalność gospodarczą, jest zobowiązana do rozliczania podatku VAT.

Zalety fundacji rodzinnej

Fundacja rodzinna niesie ze sobą szereg korzyści dla rodzin, które chcą zabezpieczyć swój majątek na przyszłość. Po pierwsze, umożliwia skuteczne i elastyczne zarządzanie majątkiem, zapewniając jego ochronę przed rozdrobnieniem i konfliktem wśród spadkobierców. Po drugie, fundacja oferuje preferencyjne warunki podatkowe, które mogą znacznie obniżyć obciążenia fiskalne związane z sukcesją majątku. Po trzecie, fundacja rodzinna pozwala na precyzyjne określenie zasad dziedziczenia oraz wyznaczenie, kto i na jakich warunkach może korzystać z majątku.

Wyzwania i ograniczenia

Pomimo licznych zalet, fundacja rodzinna wiąże się także z pewnymi wyzwaniami. Przede wszystkim, założenie i prowadzenie fundacji rodzinnej wymaga starannego planowania oraz spełnienia szeregu formalności prawnych i administracyjnych. Ponadto, fundacja rodzinna co do zasady nie może być używana do prowadzenia pełnej działalności gospodarczej, co ogranicza jej zastosowanie w niektórych przypadkach.

Podsumowanie

Fundacja rodzinna, uregulowana ustawą z dnia 26 stycznia 2023 r., to nowoczesne narzędzie zarządzania majątkiem rodzinnym w Polsce. Oferuje szeroki wachlarz możliwości w zakresie sukcesji, ochrony majątku oraz optymalizacji podatkowej. Choć jej założenie i prowadzenie wiąże się z pewnymi wyzwaniami, to korzyści płynące z jej stosowania mogą okazać się nieocenione dla rodzin, które pragną zabezpieczyć swój majątek na przyszłość.

Akty prawne: Ustawa z dnia 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej.